Giá Trị Của Con Người Trong Bối Cảnh Phân Tích Hành Vi Lâm Sàng Hiện Đại

Về mặt lý thuyết, các giá trị của con người được coi là quan trọng nhất đối với các nhận thức trong quá khứ về phi hành vi trong tâm lý học, bao gồm chủ nghĩa nhân văn và tâm lý học tích cực. Tuy nhiên, những cách tiếp cận nói trên không đưa ra được giải thích về các mối quan hệ hành vi - môi trường liên quan đến việc định giá trị cho phép dự đoán và các ảnh hưởng đến giá trị của con người.

Trong tâm lý học, ý tưởng về các giá trị con người và tầm quan trọng của chúng chủ yếu gắn liền với phong trào nhân văn, theo đó con người được thúc đẩy bởi sự phát triển tâm lý và tự định hướng và cuối cùng là phấn đấu để nhận ra hoặc hiện thực hóa đầy đủ nhất tiềm năng con người của họ. Có lẽ nhà tâm lý học nhân văn nổi tiếng nhất là Carl Rogers, người coi việc theo đuổi các giá trị là chìa khóa cho sự hiện thực hóa và sức khỏe tâm thần. Rogers (1964) đã phân biệt giữa các giá trị được hình thành (biểu hiện bằng lời nói về sự ưa thích) và các giá trị hoạt động (hành vi thực tế) và cho rằng phần lớn sự đau khổ của con người là do sự khác biệt giữa hai loại giá trị này. Ví dụ một người đau khổ khi họ rõ ràng sở thích và đam mê theo đuổi nhưng không dành thời gian thực sự tham gia vào nó. Ông đã phát triển liệu pháp thân chủ trọng tâm, với mục đích hướng dẫn khách hàng sống phù hợp hơn với các giá trị đã được bản thân họ khái niệm hóa và do đó có cuộc sống hoàn thiện và lành mạnh hơn về mặt tâm thần (ví dụ, Rogers, 1961/1989).

Có lẽ vấn đề chính của cách tiếp cận nhân văn, từ góc độ khoa học, là thiếu bằng chứng thực nghiệm tích lũy cho các tuyên bố lý thuyết của nó, cho dù liên quan đến các giá trị hay các khái niệm khác. Điểm yếu này về cơ sở khoa học của nó có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên, bởi vì chủ nghĩa nhân văn được phát triển một phần như một phản ứng chống lại chủ nghĩa hành vi và tâm lý học khoa học nói chung (Rogers & Skinner, 1956). Do đó, những người theo chủ nghĩa nhân văn coi các khái niệm như thuyết tất định và tính khách quan là không thích hợp và thậm chí có thể là phản đối đối với việc giải quyết tình trạng con người. Ở góc độ hiện tại, đây là một điểm yếu nghiêm trọng.

Sự bùng nổ gần đây của phong trào nhân văn đã theo định hướng thực nghiệm hơn. Ví dụ, phỏng vấn tạo động lực (Motivational interviewing) (Miller, 1983) là một phương pháp tiếp cận nhân văn hiện đại với sự tập trung của người vào sự nhất quán về giá trị - hành vi đã tích lũy được nhiều bằng chứng thực nghiệm cho thấy nó như một phương pháp điều trị và như một phương pháp hỗ trợ để tăng hiệu quả của các phương pháp hành vi nhận thức khác (ví dụ: Arkowitz, Westra, Miller, & Rollnick, 2008). Miller và Rollnick (2002) mô tả MI là một quá trình trong đó khách hàng có động lực để hành xử theo cách đồng giá trị hơn bằng cách xác định các giá trị cá nhân cao hơn nổi bật trong bất kỳ tình huống cụ thể nào. Các nhà trị liệu MI tạo điều kiện cho việc thay đổi liệu pháp bằng cách giúp thân chủ xem xét các rào cản đối với cuộc sống phù hợp với giá trị sống. Ví dụ, nhà trị liệu giúp họ nhận ra những hậu quả tiêu cực của hành vi hiện tại của họ, hoặc sự liên quan của một giá trị với một lựa chọn hành vi cụ thể. Các nhà trị liệu MI cũng làm việc để giúp thân chủ chịu trách nhiệm về hành vi của họ khi khách hàng đổ lỗi cho bệnh tật, chẩn đoán, gán nhãn (“Tôi là một người nghiện rượu”) hoặc một suy nghĩ (“Tôi chỉ không thể giải quyết được nỗi lo lắng này”) vì thực tế là họ không phải là giá trị trong cuộc của họ.

Tham Khảo: Liệu pháp nhân văn

Ảnh hưởng của chủ nghĩa nhân văn và đặc biệt là sự nhấn mạnh của nó vào các giá trị cũng được thể hiện rõ ràng trong quan điểm tâm lý học tích cực mới xuất hiện gần đây. Kennon Sheldon đã xem xét ảnh hưởng đối với sự tăng trưởng, phát triển và hạnh phúc tổng thể của hành vi có liên quan đến giá trị mà ông gọi là mục tiêu phấn đấu (ví dụ: Sheldon, Kasser, Smith, & Share, 2002). Sheldon và cộng sự đã cung cấp bằng chứng nhằm liên kết mục tiêu suốt đời phấn đấu với sức khỏe tâm lý. Ngược lại với mục tiêu phấn đấu là nỗ lực trong phạm vi hẹp để đạt được các mục tiêu cụ thể, đặc biệt là những mục tiêu được thúc đẩy bởi sự né tránh (ví dụ, sợ thất bại). Những mục tiêu dựa trên sự tránh né như vậy có xu hướng tập trung vào thành tích (ví dụ: đạt điểm cụ thể trong bài kiểm tra giữa kỳ) và có liên quan đến các triệu chứng thể chất và bệnh tật cũng như mức độ thấp hơn về lòng tự trọng, khả năng kiểm soát cá nhân và sức khỏe tâm lý (Elliot & Sheldon, 1997, 1998).

Tóm lại, dữ liệu của Sheldon chỉ ra rằng các mô hình hành vi lành mạnh có liên quan đến các mục tiêu (hoặc giá trị) bao quát và việc theo đuổi nhất quán các biện pháp củng cố tích cực có thể tốt hơn cho sức khỏe tâm thần và thể chất lâu dài hơn là sự trốn tránh.

Xem Thêm: Truy Tìm Nguồn Gốc Tâm Lý Học

Nguồn: NIH - National Library of Medicine - In Search of Meaning: Values in Modern Clinical Behavior Analysis